اعتماد اجتماعی، رهاورد هنجارهای دینی و ارزش‌های اخلاقی (جامعة آماری: استادان و کارکنان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)

در دنیای معاصر بسیاری معتقدند که اعتماد با ارزش‌های مشترک گروه‌ها ارتباط دارد و به اعتماد اجتماعی و نقش آن در انسجام جامعه با رویکرد فرهنگ‌گرایانه پرداخته می‌شود. در این مقاله در پی آن‌ایم که آیا دین‌داری و مقبولیت اجتماعی و رعایت اخلاقیات، در حکم ارزش‌های مشترک جامعه، تبیین‌کنندة اعتماد اجتماعی‌اند؟ رویکرد این مقاله توصیفی ـ علّی و روش‌ پیمایشی‌ است. جامعة آماری شامل‌ استادان و کارکنان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و ابزار‌ گرد‌آوری اطلاعات پرسش‌نامه است‌ که پس از بررسی روایی و پایایی، با حجم نمونة 1212 نفر در 1389 اجرا شد. انتخاب نمونه با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای طبقه‌بندی تصادفی صورت گرفته است‌. یافته‌های توصیفی حاکی از آن است که اعتماد اجتماعی 23% پاسخ‌گویان در سطح بالاست. با آن‌که رعایت ارزش‌های اخلاقی در جامعه در سطح بالا فقط به میزان 14% است، 84% آنان مقبولیت اجتماعی و 74% دین‌داری خود را در سطح بالا ارزیابی کرده‌اند. یافته‌های استنباطی حاکی از آن است که اعتماد اجتماعی با هر سه متغیر رابطه‌ای معنادار، مستقیم، و قوی دارد. دین‌داری بیش‌ترین تأثیر را در اعتماد اجتماعی دارد و پس از آن، به‌ترتیب متغیرهای مقبولیت اجتماعی و رعایت اخلاقیات در اعتماد مؤثرند. در مدل علّی تحقیق، دین‌داری علاوه‌بر تأثیر مستقیم در مسیر رعایت اخلاقیات و مقبولیت اجتماعی در اعتماد اجتماعی مؤثر بوده است.